کشت دانه سویا در ایران بهدلیل ارزش غذایی بالا، کاربرد گسترده در صنایع غذایی و روغنکشی، و نقش آن در حاصلخیزی خاک (بهواسطه تثبیت نیتروژن)، از اهمیت ویژهای برخوردار است. برای دستیابی به بیشترین عملکرد و کیفیت مطلوب دانه، رعایت اصول علمی در انتخاب بذر، زمان کاشت، مدیریت تغذیه و برداشت ضروری است.
۱. انتخاب بذر مناسب
انتخاب رقم متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه اولین گام در موفقیت کشت سویاست. در مناطق شمالی کشور مانند گلستان و مازندران، ارقام زودرس و مقاوم به رطوبت بالا مانند سحر و کتول عملکرد بهتری دارند. در مناطق گرمتر مانند خوزستان، استفاده از ارقام مقاوم به خشکی و گرما نظیر هیکوری و کلارک ۶۳ توصیه میشود. بذر باید از منابع معتبر، گواهیشده و عاری از آفات و بیماریها تهیه شود.
۲. زمان و روش کاشت
بهترین زمان کاشت سویا در ایران معمولاً از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیرماه است؛ زمانی که دمای خاک به حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد رسیده باشد.
کاشت با استفاده از دستگاههای ردیفکار (Planter) با عمق حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر انجام میشود. تراکم مناسب برای هر هکتار حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بوته است که بسته به رقم و شرایط منطقه قابل تنظیم است. رعایت فاصله ردیفها (۴۵ تا ۵۰ سانتیمتر) باعث تهویه بهتر، کنترل علفهای هرز و رشد یکنواخت گیاه میشود.
۳. مدیریت تغذیه و آبیاری
سویا به نیتروژن، فسفر و پتاس نیاز دارد. استفاده از تلقیح بذر با باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم قبل از کاشت، نیتروژن مورد نیاز گیاه را از طریق تثبیت بیولوژیک تأمین میکند و عملکرد را بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
آبیاری منظم، بهویژه در مراحل گلدهی و پر شدن دانه، بسیار مهم است. سیستم آبیاری قطرهای یا بارانی، ضمن صرفهجویی در مصرف آب، باعث رشد یکنواخت و افزایش کیفیت دانهها میشود.
۴. کنترل آفات، بیماریها و علفهای هرز
سویا ممکن است توسط آفات برگخوار، مگس سویا و بیماریهایی مانند پوسیدگی ریشه آسیب ببیند. استفاده از تناوب زراعی با غلات، کنترل مکانیکی یا بیولوژیکی آفات و مصرف بهموقع سموم مجاز در صورت نیاز، از اصول کلیدی مدیریت تلفیقی آفات (IPM) است.
۵. برداشت و نگهداری
زمان مناسب برداشت زمانی است که ۸۰ تا ۹۰ درصد غلافها قهوهای شده و دانهها سفت باشند. برداشت دیرهنگام موجب ریزش دانه و کاهش کیفیت روغن میشود.
برداشت با کمباین مخصوص سویا در صبح زود یا هنگام خنکی هوا انجام میگیرد تا شکستگی دانهها به حداقل برسد. پس از برداشت، خشککردن دانهها تا رطوبت حدود ۱۲ درصد برای نگهداری و فرآوری ضروری است.
جمعبندی
مدیریت علمی در تمام مراحل کاشت تا برداشت، کلید دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب دانه سویا در ایران است. استفاده از فناوریهای نوین کشاورزی، ماشینآلات دقیق و بستهبندی استاندارد، مسیر تولید پایدار و باارزش افزوده بالا را هموار میکند. در این راستا، هلدینگ مدلل با بهرهگیری از دانش فنی و زیرساختهای پیشرفته در حوزه تأمین و فرآوری دانههای روغنی، نقش مؤثری در ارتقای صنعت روغنکشی و پشتیبانی از کشاورزان ایرانی ایفا میکند.
